1. Hikaye

Oluğun başına oturdu ve heybesinden çıkardığı kuru ekmeğini yarı dökülmüş dişleriyle ısırmaya başladı. Ekmeğin kokusunu alan topal koyun yaklaştı ve meleyerek kafasını ekmeğe uzattı. Değneğiyle koyunu uzaklaştırmaya çalışan yaşlı çoban, gömleğinin sarkmış yeniyle alnının terini sildi. Ufakların derinliklerinde gözleri kaybolurken aklına köy düştü.

Havalar bu yıl oldukça yağmurlu geçiyordu. Köyde ot biçmek, hele hele hasbelkader biçilse bile biçilen otu kurutmak, imkansızlığın sınırında çok zor olacağa benziyordu. Oğlu Hasan fındık bahçelerinin otunu biçebilmiş miydi? Biçse bile kurutabilecek mi? Geçen yıl kendi bahçelerinin otu yetmediği için birkaç gurbetçi komşuları olan Ahmet’in bahçelerinin otunu para karşılığında biçip harmana taşımışlardı. Kışı ancak bu şekilde geçirerek bahara ulaşabilmişlerdi.

2. Hikaye

İpini her çekişinde hır hır sesi çıkarıp hemen susan motor bir türlü çalışmadı. Geçen yıl aldığı bu motorun borcunun bir kısmı hâlâ ilçedeki nalburun hesap defterinde yazılı durmaktadır. Ne kadar denediyse de motoru çalıştıramayan Hasan, homurdanarak motorun yanı başına oturdu ve bir sigara yaktı. Sabahtan beri kaç depo benzin yakmasına, metrelerce misina kırmasına rağmen bir türlü işi yol aldıramamıştı. Bahçeye bir göz gezdirdi. Bu yıl ne kadar da pislenmişti bu bahçe! Çocukluk ve gençlik yıllarını hatırladı. Bahçelerin otunu tırpanla biçip kuruturlar, kışın bu otla hayvanlarını beslerlerdi. Bahçeler o kadar temiz olurdu ki fındık sezonunda bahçede ot bulamayan hayvanları beslemek için bahçe içindeki pelit, meşe ve gürgen gibi ağaçların dalları budanır ve hayvanlara yedirilirdi.

Hasan geçmişin anılarına dalmışken yan bahçeden gelen Ahmet, selam vererek Hasan’ın yanına oturdu. Hasan’a biraz kırkın biraz imalı baktı ve “Sen de çok değiştin be Hasan!” diye sitem etti. Hayırdır dercesine bakan Hasan’a gözlerini dikerek “Eskiden bize yalvarırdınız, bahçelerimizin otunu biçip almak için. Hatta bunun için para bile verirdiniz bize. Şimdi ise ben sana para teklif ettiğim halde bahçemizin yanına bile uğramıyorsun!”

Kaşlarını çatan Hasan, “Bak şu benim bahçemin yüzüne! Bir de şu motorun bana çektirdiğine bak! Ah be Ahmet! Elimden gelse, gücüm yetse kendi bahçemi halledip senin bahçelerini de temizlemek isterim. Ama olmuyor işte, yetişemiyorum.” diye kendini savundu ve devam etti, “Ali Gillerin Bekir günlüğü iki bin (!) liradan bahçe temizlik işleri yapıyor. Motoru, benzini, misinası hatta yemeği bile kendine ait, sen hiçbir şeye karışmıyorsun. Sınırları göster yeter.”

Değişen Kırsal Ekonomi

Tarım ve hayvancılığa dayalı kırsal ekonominin nasıl bir dönüşüm geçirdiğini yukarıda paylaştığım iki hikayeyle özetlemeye çalıştım. Eskilerden köyde yapılan her türlü iş birbirini destekler ve beslerdi. Bir köylünün cebinden çıkan para, genelde diğer köylünün cebine girer ve hem veren hem de alan için katma değer sağlayacak bir etkileşim oluştururdu.

Bahçenin otunu ister bahçe sahibi biçsin ister bir başkası, biçen de biçtiren de bu ottan ekonomik olarak fayda sağlardı. Ayrıca bahçeler ek bir emek ve para harcanmadan fındık sezonuna tertemiz hazır hâle gelirdi. Bugün ise tamamen farklı bir durum söz konusu: Bahçenin otu ziyan oluyor, hayvancılık zayıflıyor. Bu döngüden kazananlar ise küresel sermayeciler, ithalatçılar, çarşıdaki esnaf ve petrol istasyonları. Bunların yanında kazanan tek köylü ise para karşılığında motoruyla bahçe temizliği yapan Ali Gillerin Bekir.

***

İnek, koyun, keçi, tavuk…

Et, süt, yoğurt, yağ, yün…

Fazla gevezelik etmektense söylemek istediğim şeyleri, siz kıymetli okuyucularımın tahayyülüne bırakıyorum…